technical
برای اینکه کودکان در دنیای امروز رو به بازی و تفریح کردن بیاورند روش‌های زیادی وجود دارد. بچه‌ها در این دوران و مخصوصا یک سال اخیر پاندمی کرونا بیش از قبل تنها‌تر شده‌اند. به همین دلیل نیاز به هم‌بازی و یا وسیله‌ای دارند که اغلب روز سرگرم بمانند. همچنین علاوه بر آن اتفاقی که باعث شود مسائل مربوط به روان و ذهن آن‌ها مشکل‌ساز نشود. عروسک درمانی یکی از این متدهاست که در سال‌های اخیر به‌شدت به آن تاکید شده است.
بررسی پژوهش‌ها و تالیفات در زمینه‌ی درمان کودک نشان می‌دهد بازی همواره یکی از ابزارها یا روش‌های مورد استفاده در بخشی از این فرآیند بوده است. لذا مزایای موثر بازی درمانی در بهبودی نه تنها اثبات شده بلکه به طور جدی برای رفع اختلالات ذهنی، روانی، عاطفی و فیزیکی در تمامی سنین هم استفاده می‌شود.
عروسک درمانی چیست؟
درمانگران از روش‌های مختلفی برای معالجه بیماران استفاده می‌کنند که شامل استفاده از اسباب بازی، بازی، عروسک و سایر وسایل دیگر است. استفاده از عروسک‌ها به عنوان یک مداخله درمانی از طریق بررسی کاربرد آن ها در چندین جمعیت و گروه های سنی بررسی شده است.
درمان از طریق بازی با عروسک شیوه‌ای است که برای بزرگسالان و کودکان توصیه می‌شود. در افراد میان‌سال و یا سنین بیش از ۵۰ که به آلزایمر و یا از کار افتادگی ارگان‌های عصبی دچارند این روش از سوی پزشکان پیاده سازی شده است. از طرفی کودکانی که دچار تروما (حادثه) و یا درون‌گرایی هستند نیز از طریق بازی با عروسک‌های متفاوت تراپی می‌شوند. بنابراین این متد مزایای زیادی برای بهتر شدن وضعیت روحی افراد در سنین مختلف خواهد داشت.
تاثیر درمان از طریق بازی با عروسک در بهداشت روانی کودکان
همان‌طور که اشاره کردیم تاثیرات مثبت بازی با انواع عروسک و همچنین اسباب بازی‌ها از دوران کودکی بر روان کودک کاملا مشخص است. استفاده از عروسک‌ها در بازی تا حد زیادی نیازمند روایت و داستان پردازی است. کودک زمانی که عروسک کوچک خود را ساعت‌ها در آغوش و یا نزدیکی خود نگه می‌دارد به آن وابسته می‌شود. این وابستگی باعث می‌شود که او را مانند یک عضو از خانواده‌ی خود دوست بدارد. کودک کم کم برای او اسم انتخاب کرده و داستان زندگی‌اش را در ذهنش می‌سازد. به همین خاطر برون‌ریزی عواطف و احساسات از دیگر مزایایی است که عروسک درمانی به‌خصوص برای کودکان درون‌گرا ایجاد می‌کند.
تاثیرات مثبت درمان با عروسک عبارتند از:
- قبول مسئولیت بیشتر درمورد برخی رفتارها
- توسعه استراتژی‌های مقابله‌ای و مهارت‌های خلاقانه حل مسئله
- احترام به خود
- همدلی و احترام به دیگران
- کاهش اضطراب
- یادگیری تجربه و بیان کامل احساسات
- مهارت‌های اجتماعی قوی‌تر
- روابط خانوادگی قوی‌تر
کودکان با استفاده از روایت و از طریق داستان‌ها ، افسانه‌ها و شعرهای مهد کودک واقعیت‌های زندگی، از جمله ایده‌هایی در مورد درست و غلط بودن، روابط علت و معلولی و شرایط انسانی و عاطفی را درک می‌کنند. بهداشت روانی کودک و یادگیری مهم‌ترین مهارت‌ها از همین طریق صورت می‌گیرد.
مزایای دیگر عروسک درمانی:
استفاده از عروسک‌های انسان نما به عنوان راهی برای “برون ریزی مسئله” با کودکان پرخاشگر نیز از طریق پزشکان بررسی شده است. روند برون سازی مشکلات به فرایند شخصی‌سازی نیاز دارد که در آن به کودکان فرصت داده می‌شود خود را جدا از مشکلات خود ببینند. علاوه بر این به دو دلیل، عروسک‌ها ابزاری موثر برای کمک به کودکان پرخاشگر هستند تا مشکل را در یک رویکرد درمانی روایی نمایان کنند.
- استفاده از عروسک‌ها برای عینی سازی مسئله است.
- این درمان شروع به ایجاد فاصله بین مشکل و کودک می‌کند، که اولین قدم در روند بیرونی کردن مسئله است.
در این مورد از عروسک‌ها به عنوان راهی برای جدا شدن بچه‌ها از برچسب “کودک پرخاشگر” هم استفاده شد. بار روانی‌ای که این عنوان بر روی کودک می‌گذارد جبران‌ناپذیر است. در نتیجه بهترین کار این است که خشم درونی آن‌ها را با تراپی توسط عروسک درمان کنیم.
پدر و مادر باید توجه داشته باشند که اگر کودکان موارد زیر را در رفتار و حرکاتش داشت سریعا به فکر حل آن‌ها باشند:
- فقدان ارتباط چشمی دوجانبه
- محدودیت لبخند اجتماعی
- ناخوشایندی نسبت به برقراری تماس جسمی
- نقص در ارتباط کلامی
- محدودیت در دیدگاه‌گیری و درک دیدگاه دیگران
- ناکامی در به اشتراک گذاشتن لذت و علایق
- نقص و محدودیت در بازی مشارکتی
این‌ها مسائلی مهم است که باید درمان شوند. اگر به این نشانه‌ها دقت نشود کودک درخودمانده خواهد شد. البته به کارگیری عروسک‌های دستی برای کودکان درخودمانده را می‌توان در زمره مداخلات هنر درمانی و به مثابه برنامه درمانی مکمل در حیطه هیجانات کودکان درخودمانده برشمرد. عروسک‌های دستی و عروسک‌های ساده در آموزش همدلی و مهارت‌های درک هیجانی نیز برای کودکان درخودمانده به کار گرفته شده‌اند.
نکته‌ی پایانی …
در روزهایی که بچه‌ها خانه‌نشین شده‌اند و دیگر مانند گذشته در محیط های اجتماعی قرار نمی‌گیرند، بروز اتفاقاتی چون افسردگی، خشم، پرخاش، عصبانیت و … بیش از پیش در کودکان نمایان می‌شود. دقت کنید که با روش‌های ساده‌ای چون بازی درمانی و در اختیار قرار دادن عروسک‌ها و اسباب بازی‌های متنوع برای این نوع کودکان شاید بتوان روح و روان آن‌ها را از چنین دغدغه‌هایی جدا کرد. موضوع مهمی که باید از سوی پدر و مادر صورت بگیرد تا تاثیرات منفی آن به بزرگسالی او نرسد.
