۱۰ روش برای یادگیری کودکان از شکست خوردن

کودکان از طریق بازی یاد می‌گیرند، ظرفیت‌های خود را رشد دهند، مهارت‌های مختلفی کسب کنند و روحیه رقابت خود را پرورش دهند. این فعالیت‌ها به تربیت و رشد یک کودک سالم کمک می‌کند. یادگیری کودکان از شکست خوردن کار آسانی نیست. بچه‌ها همواره دوست دارند در تمام بازی‌ها و رقابت‌ها برنده باشند. این فرایندی است که نیاز به یک دوره زمانی طولانی مدت دارد، که در آن کودک در برخی از مواقع بتواند شکست خود را بپذیرد.

والدین به دلیل حسن نیتی که دارند ترجیح می‌دهند که اجازه شکست به فرزند خود ندهند. از او بخواهند در مدرسه، دانشگاه، ارتباطات و جامعه همیشه پیروز باشند. در هر مسابقه‌ای نهایت تلاش خود را بکنند تا نبازند. همه‌ی این‌ها بجای اینکه به کودک انگیزه دهند ممکن است کاملا مخرب باشد. استرس، عدم اعتماد به نفس، ترس از شکست و سرخودگی اتفاقی است که تاثیر وحشتناکی در روحیه و سلامت روان آن‌ها می‌گذارد.

این بدان معناست که قرار دادن گهگاه کودک در معرض شکست برای او مفید خواهد بود. شکست موقعیتی آموزنده برای مقابله با ناامیدی، نتیجه‌ای که دوست ندارند و شناخت، درک و مدیریت احساسات کودک است.

چرا آموزش دادن به کودک برای پذیرش شکست مهم است؟

برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که شکست جزئی جدایی ناپذیر از زندگی ما است. هنگامی که بچه‌ها به مهد کودک یا مدرسه می‌روند، در برخی از بازی‌ها و مسابقات به هم سن و سال‌ها خود می‌بازند. اگر این باخت برای آن‌ها سخت و ناامید کننده باشد ممکن است تبعات سنگینی برای آینده کودکان داشته باشد. برای مثال وقتی در بازی فوتبال ببازند، ممکن است وقتی بزرگ شوند دیگر به سراغ این ورزش نروند و حتی از تماشای بازی فوتبال متنفر شوند. اگر در مسابقه‌ای علمی شکست بخورد، ممکن است هیچ‌وقت سراغ شغلی که مربوط به آن درس بوده نروند. زیرا این شکست‌ها باعث سرخوردگی کودک شده است.

پرورش مهارت یادگیری کودکان از شکست خوردن باید از سوی والدین صورت بگیرد. به طور کلی پذیرفتن اشتباه در کودکان و همچنین باختن برای آن‌ها ساده نیست. وقتی از سنین پایین بچه‌ها را آماده پذیرفتن باختن کنیم، احتمالاً بعداً و در آینده راه حل ساده‌تری برای مقابله با شکست در زندگی پیدا می‌کنند.

چگونه به عنوان والدین مهارت یادگیری کودکان از شکست خوردن را آموزش دهیم؟

۱- صبر نشان دهید.

برای کودک، یادگیری پذیرش شکست یک نوع پروسه است. بنابراین نباید انتظار داشت که او در اولین تلاش بر آن تسلط پیدا کند. لازم است بسیاری از مراحل کوچک را انجام داده و با مجموعه‌ای از شرایط چالش برانگیز روبرو شود، تا این مهارت جدید را به تدریج بیآموزد.

۲- او را درک کنید.

همه ما می‌خواهیم در رقابت و بازی برنده باشیم. کودکان نیز فرقی با بزرگترها در این زمینه ندارند. بنابراین اگر شکست بخورند قطعا ناراحت خواهند شد. وظیفه شما این است زمانی که کودک از باخت خود عصبانی است، او را درک کرده و سرزنش نکنید. 

۳- تمرین باختن کنید.

با کودکان بازی کنید که در آن آن‌ها می‌توانند برنده یا بازنده باشند. این امکان را برای بچه‌ها فراهم کنید که متناسب با سن خود چنین بازی‌هایی را با کودکان دیگر انجام دهند. بازی‌های ورزشی مانند فوتبال، والیبال و یا شطرنج نیز به طور کلی انتخاب خوبی برای تمرین هستند و همچنین بر رشد جسمی و ذهنی کودک تأثیر مثبت دارند.

۴- پشتیبان کودک باشید.

برای یادگیری کودکان از شکست خوردن و باخت، صرف نظر از نتیجه بازی، حضور و پشتیبانی شما برای کودک بسیار مهم است. اگر برنده شد، با هم خوشحالی کنید. اگر بازنده بود، به او کمک کنید تا با احساس باخت و ناراحتی کنار بیاید.

۵- قواعد بازی و بازی جوانمردانه را آموزش دهید.

وقتی قوانین قبل از شروع بازی مشخص باشد، احتمال اینکه در طول خود بازی اختلافاتی بوجود بیاید کم است. یک فرصت برای یادگیری این است که یک مسابقه ورزشی را با کودک تماشا کنید. این کار اتفاق خوبی برای بحث در مورد قوانین بازی جوانمردانه است. در طول تماشای بازی به کسی که عادلانه رفتار کرده است اشاره کنید.

۶- الگوی کودکان باشید.

کودکان نحوه رفتار اطرافیان خود را در شرایط خاص مشاهده و تقلید می‌کنند. نحوه عملکرد شما هنگام باخت برای کودک بسیار مهم است. اگر بازنده شدید، با آن‌ها درباره احساسات خود صحبت کنید و به آن‌ها نشان دهید که ناراحت شده‌اید. پس از آن پیروزی را جوانمردانه به حریف تبریک بگوییم. آنچه از شکست یادگرفته‌اید را به فرزند خود توضیح دهید و به او بگوید بار دیگر اشتباهی که مرتکب شدید را تکرار نمی‌کنید. قسمت آخر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا به کودکان می‌آموزد که با تلاش  می‌توان هر مهارتی را بهبود ببخشید.

۷- با کودک خود صحبت کنید.

از کودکان بپرسید که چه چیزی را در مورد بازی دوست داشتند یا کدام قسمت را دوست نداشتند. چگونه از این بازی نتیجه می‌گیرند و چه احساسی نسبت به آن داشته‌اند. به صحبت‌های کودک خود گوش دهید زیرا با این روش، شما یک رابطه نزدیک با کودک خواهید داشت که هدف اصلی این گفتگو است.

۸- قسمت‌های خوب را تحسین کنید.

حتی در صورت باخت کودک، و اگر مهارت زیادی در بازی از خود نشان نداد، سعی کنید اتفاق مثبتی در آن پیدا کنید. به او بگویید: “خوشحالم که بعد از بازی به حریف دست دادی و برای پیروزی به او تبریک گفتی.” این نشان می دهد که تو یک بازیکن منصف و خوبی هستی”. همین چند جمله ساده، تاثیر زیادی در ذهن او می‌گذارد.

۹- اهمیت بازی را به حداقل برسانید.

هرچقدر بازی و یا مسابقه مهم است، تلاش کنید اهمیت باخت یا برد آن را برای کودک به حداقل برسانید. با این کار استرس را از او دور می‌کنید. تمرکز و داشتن اعتماد به نفس کودک مهم‌تر از نتیجه‌ی بردن و یا باختن است.

۱۰- احساسات کودک را خفه نکنید.

آخرین و مهمترین نکته در یادگیری کودکان از شکست خوردن در بازی این است که آنچه کودک از شکست احساس می‌کند واقعی و مهم است. اگر به آنها بگوییم “چرا گریه می کنی، باختن پایان دنیا نیست” در اصل به او یاد می‌دهیم که احساس خود را خفه کرده و هیچ‌وقت از شکست ناراحتی خود را بروز ندهد. این روش بسیار خطرناک است زیرا بعداً ممکن است به مشکلات مختلف روانی در زندگی او منجر شود. به جای این کار، باید از کودک احساس خود را بپرسیم، و به او کمک کنیم احساسات خود را بیان کند. کودک را تشویق کنیم که برای مدتی با احساسات خود در تنها باشد، و پس از آرام شدن از به او بگوییم که این اتفاق بزودی از ذهن فراموش می‌شود.