کنترل خشم در کودکان و روش‌های مقابله با آن

چه به دلیل نرسیدن غذای مورد علاقه‌شان، و چه دعوا با یک دوست بر سر یک اسباب‌بازی، حتی کودکان کم سن و سال نیز گاهی اوقات عصبانی می‌شوند. عصبانیت به خودی خود خوب یا بد نیست، اما نحوه برخورد کودک با خشم می‌تواند سازنده یا مخرب باشد. به عنوان پدر و مادر، ممکن است کودک خود را به خاطر رفتار خشمگینانه‌اش به اتاقش بفرستید یا بر سر او فریاد بزنید. اما بهتر است بدانید که این عکس‌العمل‌ها در کنترل خشم کودکان هیچ تاثیری ندارد.

به‌جای سرزنش و تشدید این وضعیت، به کودک خود کمک کنید تا مهارتهای مقابله با خشم را یاد بگیرد. در ادامه چند روش موثر برای کنترل خشم کودکان را بخوانید و در موارد مورد نیاز از آن‌ها استفاده کنید.

روش‌های موثر در کنترل خشم کودکان

• در مورد احساسات مختلف با کودک خود صحبت کنید.

بچه ها تا وقتی احساسات خود را درک نکنند یا قادر به گفتن آنها نباشند، بیشتر خشمگین می‌شوند. کودکی که نمی‌تواند بگوید “من عصبانی‌ام!” ممکن است با پرخاش کردن، رفتار خطرناک‌تری از خود نشان دهند. یا کودکی که قادر به درک یا توضیح دادن اینکه از موضوعی ناراخت شده است، این احتمال را دارد که برای جلب توجه شما رفتار نادرستی داشته باشد.

برای کمک به کودک خود در یادگیری و شناسایی احساسات، با آموزش واژه‌های اساسی در مورد احساسات مانند “خشمگین”، “غمگین”، “خوشحال” و “ترس” شروع کنید. با گفتن جمله‌هایی متفاوت، کودک خود را با احساساتش آشنا کنید. برای مثال به او بگویید: “به نظر می‌رسد امروز واقعاً عصبانی هستی”. پس از آن درباره احساس عصبانت با او صحبت کنید. با گذشت زمان، کودکان یاد می‌گیرند که احساسات خود را بشناسند و به زبان بیاورند.

در همان حال که کودک شما درک بهتری از احساسات خود و نحوه توصیف آنها را پیدا می‌کند، به مرور کلماتی درباره‌ی احساس پیچیده‌تر مانند ناامید، نگرانی و تنهایی را به او بیاموزید.

• دماسنج خشم برای آن‌ها بسازید.

شاید کمی عجیب به نظر برسد اما با ساخت دماسنج خشم می‌توانید به بچه‌ها کمک کنید تا علائم افزایش عصبانیت خود را تشخیص دهند. یک دماسنج بزرگ روی یک کاغذ بکشید. از پایین با ۰ شروع کنید و اعداد را تا ۱۰ بنویسید. این عدد باید در بالای دماسنج قرار بگیرد. در دماسنج خشم، صفر به معنای “عدم عصبانیت است”. ۵ به معنای “میزان خشم متوسط” و ۱۰ به معنای “بیشترین حد در عصبانیت” است.

در زمانی که کودک شما ناراحت و عصبانی نیست، در مورد آنچه در بدن او اتفاق می‌افتد در هر شماره از دماسنج صحبت کنید. کودک شما ممکن است بگوید وقتی در سطح ۰ قرار دارد لبخند می‌زند اما وقتی به سطح ۵ می‌رسد چهره‌ای خشمگین دارد. مثلا در دمای ۲ درجه ممکن است احساس کند که صورتش گرم می‌شود و در زمان رسیدن به سطح ۷ ممکن است با دست مشت کند. کنترل خشم در کودکان به میزان آگاهی شما از سطح ناراحتی آن‌ها دارد. با استفاده از این دماسنج شناخت کودک و شما از عصبانیت بیشتر خواهد شد.

• برای کنترل خشم در کودکان برنامه داشته باشید.

به کودکان بیاموزید که وقتی احساس عصبانیت می‌کنند باید چه کاری را انجام دهند. مثلا به جای پرتاب اسباب‌بازی‌ها در هنگام ناراحتی و خشم، به اتاق خود یا گوشه‌ای آرام در خانه بروند و چند دقیقه صحبت نکنند.

آنها را به رنگ آمیزی، خواندن کتاب یا انجام فعالیت آرام‌بخش دیگری تشویق کنید تا زمانی که حالشان بهتر شود. شما می‌توانید کتاب‌های رنگ‌آمیزی کودک و مداد رنگی، یک کتاب جالب برای خواندن، برچسب‌ها، عروسک و یا اسباب‌بازی مورد علاقه‌اش را برایش تهیه کنید.

زمانی که آن‌ها از اتفاقی ناراحت شدند، می‌توانید بگویید: “برو با وسایلی که داری آرامش خودت را پیدا کن.” این کار کودک شما را ترغیب می‌کند تا مسئولیت آرام کردن خود را به عهده بگیرد.

• از تکنیک‌های مدیریت خشم استفاده کنید.

یکی از بهترین راه‌ حل‌ها برای کمک به کودکی که احساس عصبانیت می‌کند، آموزش تکنیک‌های خاص کنترل خشم به او است. به عنوان مثال، نفس عمیق کشیدن می‌تواند ذهن و بدن او را هنگام ناراحتی آرام کند. پیاده روی سریع، شمارش تا ۱۰ و یا تکرار یک جمله‌ی آرام‌بخش نیز ممکن است کمک فرآوانی به او کند.

• به کودک خود بگویید که خشم او را درک می‌کنید.

در مسئله کنترل خشم در کودکان هرچقدر بیشتر با او صحبت کنید، او آرامش بیشتری خواهد داشت. درک عصبانیت و پرخاش در کودکان از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که به عنوان پدر و مادر باید کسب کنید. به فرزند کوچک خود بگویید که واقعاً به وضعیت و احساسات او اهمیت می‌دهید. کودکان باید این احساس را داشته باشند که شما همواره و در همه حال کنارشان هستید. اگر در وضعیت مناسبی به سر نمی‌برند، کمترین کار این است که آن‌ها را در آغوش بگیرید. حرف زدن و کمک به کاهش خشم آن‌ها در واقع کمک به خود شما خواهد بود.

• آن‌ها را در معرض خشونت رسانه‌ها قرار ندهید.

اگر کودک شما رفتار پرخاشگرانه‌ای از خود نشان می‌دهد، قرار گرفتن در معرض فیلم‌ها و کارتون‌های تلویزیونی خشن یا بازی‌های ویدیویی ممکن است مشکل را بدتر کند. کنترل خشم در کودکان در دنیای امروز بسیار به رسانه‌ها وابسته است. بنابراین در انتخاب رسانه و وسایل سرگرمی آن‌ها دقت کافی را داشته باشید.

توصیه‌ی پایانی …

بچه‌ها از احساس خشم و عصبانیت لذت نمی‌برند. در اکثر مواقع، آن‌ها در برابر ناامیدی و ناتوانی در مدیریت احساسات بزرگ خود واکنش نشان می‌دهند. کمک به فرزندتان در یادگیری واکنش مناسب به خشم و سایر احساسات منفی تأثیر مثبتی بر زندگی او در خانه و مدرسه خواهد داشت. اگر کودک شما دچار پرخاشگری‌های خطرناک و همیشگی است، پیشنهاد می‌کنیم از متخصص اطفال یا مشاور مدرسه کودک خود کمک بگیرید.