technical
تفکر انتقادی مفهومی است که در محل کار، آموزش و روش تربیتی والدین بسیار بکار می‌رود. ارزیابی، تحلیل و همچنین بیان تفکر خود توانایی مهمی است. قطعاً همه ما دوست داریم فرزند خود را با این مهارت‌ها پرورش دهیم. به این دلیل که در مدرسه، کار و حتی آینده‌ی شغلی و مدیریت زندگی روزمره آنها بسیار مفید هستند. تفکر انتقادی در کودکان نیاز به آموزش از سوی پدرومادر دارد. پیش از اینکه به سراغ این موضوع برویم، نگاهی بی‌اندازیم به معانی دیگر مفهوم تفکر انتقادی:
- توانایی تفکر مستقل و نتیجه‌گیری
- توانایی اندیشیدن به دیدگاه‌های مختلف
- درک روند تفکر
- بررسی بخش‌های مختلف و کل مسئله
- درک روابط علت و معلول
- تفکر در مورد راه حل‌ها و مشکلات احتمالی هر راه حل (چشم انداز طولانی مدت)
اگر بخواهیم به این موضوع خوش بینانه نگاه کنیم، کودکان با تفکر انتقادی می‌توانند تغییر مثبتی در جهان ایجاد کنند. وقتی آنها بتوانید در چنین سطح عمیق، با درنظر گرفتن همه زوایا و تأثیرات طولانی مدت مسائل را درک کنند، بسیاری از مشکلاتی که در حال حاضر در جهان با آن روبرو هستیم راه حل‌های بهتری خواهند داشت.
بنابراین برای اینکه بدانیم چگونه مهارت‌های تفکر انتقادی را به خردسالان خود آموزش دهیم چند راه حل ساده را در ادامه با هم مطالعه می‌کنیم.
۵ روش برای افزایش مهارت تفکر انتقادی در کودکان
۱- بلافاصله جواب آنها را ندهید.
کودکان سوالات بسیاری در ذهن خود دارد. آنها می‌خواهند از همه چیز سر در بیاورند. بدانند در اطراف خود چه اتفاقاتی می‌افتد و تا زمانی که به جواب نرسند از سوال کردن دست بر نمی‌دارند. در این مواقع به جای اینکه دیدگاه خود را به آنها توضیح بدهید، از آنها بپرسید که نظر خودش در این مورد چیست؟ ممکن است پاسخ‌های خنده‌دار یا عجیب دریافت کنید، اما آنها را وادار می‌کنید که چرخ‌های ذهن کوچک خود را بچرخانند. همچنینبا این کار در را برای بحثی عمیق‌تر بر روی آنها باز می‌کنید.
۲- دیدگاه کودکان را به چالش بکشید.
بچه‌ها وقتی چیز جالب یا جدیدی به شما می‌گویند، از آنها بپرسید “این موضوع را از کجا می‌دانی؟”. به این دلیل که آیا این نظر از ذهن فرزند ما بیرون آمده یا کسی به او به اصطلاح دیکته کرده است. ما می‌خواهیم کودکان به نتیجه‌گیری و تصمیم‌گیری خود برسند، نه اینکه همه چیزهایی را که به آنها گفته می‌شود، را نظر قطعی بدانند.
۳- همه‌ی مشکلات آنها را حل نکنید.
یکی از روش‌های یادگیری تفکر انتقادی در کودکان این است که آنها مستقل تربیت شوند. در مقالات قبلی در رابطه با مزیت‌های پرورش کودکان مستقل به طور کامل صحبت کرده‌ایم. بچه‌ها در واقع در حل مشکلات کوچک خود بسیار هوشمند هستند. حتی ممکن است ایده‌های بزرگی برای بزرگترها داشته باشند. وظیفه شما، به عنوان والدین، کمک به آنها است تا از زوایای مختلف وضعیت را بررسی کنند و راه حل‌ها و پیامدهای آن را با هم بررسی کنند. اما به یاد داشته باشید که تصمیم نهایی و عواقب آن نیز با خود آنها است.
۴- با فرزند خود وارد بحث شوید.
پیش از همه، بجای نصحیت کردن و صحبت زیاد به آنها گوش دهید. از قضاوت و برچسب زدن خودداری کنید. بحث و مکالمه‌ی مفید با کودک خود داشته باشید. تلاش کنید که همواره خلاقیت و ایده‌های آنها را تشویق کنید. مگر اینکه واقعاً خطرناک باشند. بحث با کودکان شاید کمی سخت باشد اما برای راهنمایی در این زمینه می‌توانید سوالات زیر را از آنها بپرسید. سوال‌هایی که در حین صحبت با آنها چالش برانگیزند و به داشتن تفکر انتقادی در کودکان کمک فرآوانی می‌کنند.
- چرا به این موضوع به این شکل نگاه می‌کنی؟
- اگر آن اتفاق می‌افتاد، به نظر تو چه عواقبی داشت؟
- امکان دارد برایم بیشتر توضیح بدهی؟
- برایم مثالی بزن.
- چگونه می‌توانی به آن فرد اعتماد کنی؟
- چگونه به این نتیجه رسیدی؟
- می‌خواهی برای انجام/ حل/ کمک به آن از چه چیزی استفاده کنی؟
- اگر اوضاع اشتباه پیش برود چه خواهی کرد؟
۵- کتاب، کارتون، فیلم، اسباب بازی و بازی برای کودکان را هوشمندانه انتخاب کنید.
امروزه تأثیر موارد بالا بر روی کودکان بسیار زیاد است. قطعاً نمی‌توانیم از پیشرفت ارتباطی در جهان غافل شویم و فرزندان خود را در قرن گذشته با متدهای قدیمی تربیت کنیم. اما می‌توانیم در این مورد هوشمندانه عمل کنیم. به این معنا که در انتخاب وسایل بازی و سرگرمی برای فرزند خود نهایت دقت را بکار ببریم.
قانون کلی‌تر این است که از خود بپرسید:
- آیا این کتاب/بازی/ اسباب بازی و … برای فرزند من بی‌خطر است؟
- آیا این کارتون جنبه‌ی آموزشی دارد و یا فقط برای گذراندن وقت بکار می‌رود؟
- قرار است چه مهارت‌ها و ارزش‌هایی را به فرزند من بیاموزد؟
- آیا محتوای خشونت آمیزی در آن وجود دارد؟
تحقیقات بارها و بارها تأیید کردند که قرار گرفتن در معرض خشونت تلویزیون، بازی‌ها و … خشونت در کودکان را تحریک می‌کند. آنها با تماشای محتوای خشن و یا بازی با اسباب بازی‌هایی که هیجان کاذب دارند، کم کم شروع تقلید رفتار خطرناک با اطرافیان خود می‌کنند. بنابراین مهم است که در کنار سرگرم کردن بچه‌ها، به محتوای ابزار سرگرمی نگاه جدی و انتقادی داشته باشید.
کمک به فرزندان برای پرورش تفکر انتقادی منابع زیادی نمی‌خواهد و یا زمان زیادی از شما نمی‌گیرد. شما می‌توانید این ابزارها را یکی یکی امتحان کنید، به هر کدام یک هفته فرصت دهید، ارزیابی کنید و سپس تصمیم بگیرید که آیا از آنها استفاده کنید یا خیر.
