راهنمای کمک به کنترل ترس در کودکان

ترس بخش جدایی‌ناپذیری از احساسات یک کودک است. واکنش اولیه‌ای که نسبت به اتفاقی غیرمنتظره ممکن است از خود نشان دهد. بنابراین طبیعی است که کودکان گاهی اوقات علائم اضطراب، نگرانی و ترس از خود نشان دهند. در بیشتر موارد، اضطراب و ترس آن‌ها اغلب زیاد و کم می‌شود اما برای هر دوحالت روش‌هایی برای کنترل ترس در کودکان وجود دارد.

به عنوان یک پدر و مادر، طبیعی است که بخواهید از کودک خود در زمانی که می‌ترسد محافظت کنید. والدین به فرزندان خود آموزش می‌دهند که نسبت به خطرات خاص مانند آتش‌سوزی یا عبور از خیابان نگران و محتاط باشند. در چنین اوقاتی، اضطراب می‌تواند مفید باشد، زیرا به محافظت از کودک در برابر آسیب کمک می‌کند. با این حال، کودکان می‌توانند از موقعیت‌ها یا اشیایی که بزرگسالان آنها را تهدیدآمیز نمی‌دانند هم بترسند.

برای غلبه به ترس کودکان و کنترل آن ابتدا انواع ترس در سنین مختلف را با هم مرور می‌کنیم و سپس در ادامه چند راه‌حل کاربردی را با هم می‌خوانیم. استفاده از این روش‌ها به آرامش هرچه بیشتر کودک شما در مواجهه با ترس کمک خواهد کرد.

انواع ترس در سنین مختلف کودکان

ترس می‌تواند بچه‌ها را محتاط کند. همچنین این توانایی را دارد که آن‌ها را راهنمایی کند تا در صورت عدم اطمینان یا ترس از یک وضعیت، از پدر و مادر خود کمک بخواهند. با رشد بچه‌ها ترس آنها نیز تغییر می‌کند.

ترس در نوزادان

در این دوران، نوزادان صدا و صورت والدین، خواهر و برادر خود را تشخیص می‌دهند. این شناخت در حدود ۶ تا ۸ ماهگی بیشتر می‌شود. نوزادان می‌توانند علائم اضطراب جدایی و دیدن غریبه‌ها را در خود نشان دهند. اما والدین نیز با سپردن آن‌ها به مهدکودک به تدریج، می‌توانند ترس جدایی آن‌ها از خود را کنترل کنند.

ترس در کودکان نوپا و دبستانی

اگر کودک نوپا یا کودک مدرسه‌ای شما از تاریکی، از دست دادن خانواده‌اش و یا هیولاهای زیر تخت می‌ترسد، این امر عادی است. وقتی بچه‌ها به رشد خود ادامه می‌دهند ترس آن‌ها تغییر می‌کند و ترس از نگرانی‌های دنیای واقعی برایشان بیشتر اتفاق می‌افتد. اغلب ترس‌هایی که کودکان این گروه سنی با آن روبرو هستند ترس مربوط به خودشان یا یکی از اعضای خانواده است. هوای نامناسب مانند گردباد و صدای بلند از رعد و برق، تنها بودن در خانه، ربوده شدن، حضور در بیمارستان و یا ویزیت توسط پزشک، تاریکی و سر و صدا در شب از دیگر ترس‌هایی که کودکان در این سن با آن‌ها مواجه می‌شوند.

روش‌هایی کاربردی برای کنترل ترس در کودکان

پیش از هرچیز باید بدانید که کودکان در لحظاتی که با ترس مواجه می‌شوند، نیاز به شما دارند. در این زمان باید علت ترس فرزند خود را متوجه شوید و از آن‌ها بخواهید که آرامش خود را حفظ کنند. بدترین اقدام در چنین مواقعی، سرزنش کودک است. اگر او کاری انجام داده که منجر به ترس وی شده، بهتر است از یادآوری آن اتفاق جلوگیری کنید. بچه‌ها مانند بزرگسالان توانایی تشخیص درست از غلط را ندارند. بنابراین به جای تنبیه و یا انتقال ترس بیشتر به آن‌ها، تلاش کنید در مرحله‌ی اول او را آرام کنید و سپس به دنبال کشف اتفاق اصلی و حل آن باشید.

با برداشتن چند گام کوچک و استفاده از روش‌هایی کاربردی می‌توانید به فرزند خود کمک کنید تا بر ترس خود غلبه کند.

۱- عادی‌سازی و اعتبارسنجی

همه‌ی ما ترس را در انواع مختلف تجربه می‌کنیم. اما در سنین کودکی به دلیل عادت نداشتن به آن ممکن است بیشتر از بزرگسالی احساس هراس و شرمندگی از ترسیدن را داشته باشیم. بسیار مهم است که کودک را در زمانی که ترسیده، از این احساس شرمنده نکنیم. سرزنش و دعوا با کودک بخاطر ترسیدنش عواقب بدتری در آینده‌ی او خواهد داشت.

۲- مدل رفتار مقابله‌ای

شما نمی‌توانید با ترس کودک خود مبارزه کنید، اما این امکان را دارید تا رفتاری را در این مواقع الگو قرار دهید. در هنگام ترسیدن فرزندتان نفس عمیق بکشید و به او حواس پرتی موقت دهید تا آن لحظه را پشت سر بگذارد. این کار به برگشتن آرامش شما و بچه کمک بسیاری می‌کند.

۳- درک ترس شخصی خود

یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌ها برای کنترل ترس در کودکان در واقع کاهش ترس والدین در هنگام اضطراب فرزندشان است. از آنجا که بچه‌ها استرس و اضطراب والدین را مشاهده می‌کنند، پدر و مادر در این زمان باید اضطراب خود را متوجه و آن را برطرف کنند و با آرامش به ترس آن‌ها پاسخ دهند. 

۴- تأثیرات بیرونی

کودکان این روزها در معرض انواع اخبار و ویدیوهای خشونت آمیز و ترسناک هستند. همان‌طور که پیش از این در مقاله‌ی کنترل خشونت در کودکان گفتیم، ترسیدن آن‌ها در بسیاری از مواقع وابسته به اتفاقات بیرونی است. به همین دلیل سعی کنید کودکان را از شنیدن و دیدن اخبار نگران‌کننده و ترسناک دور نگه دارید.

۵- قرار گرفتن در معرض ترس

یکی از موثرترین درمان‌های اضطراب، قرار گرفتن در معرض ترس است. ترس باعث می‌شود که از این شرایط جلوگیری کنیم و اجتناب نیز باعث می‌شود احساس بهتری داشته باشیم. اگر فرزندتان از رفتن به یک مهمانی تولد می‌ترسد به این دلیل که کسی را در آنجا نمی‌شناسد، با دعوت چند دوست جدیدش به خانه‌ی خود، مهمانی کوچکی بگیرید. این کار کمک می‌کند تا ترس مواجه شدن با غریبه‌ها پیش از جای دیگر، در خانه‌اش خود از بین ببرد.

به یاد داشته باشید …

• گاهی اوقات کودکان از موقعیت‌ها یا اشیایی که بزرگسالان تهدیدآمیز نمی‌دانند می‌ترسند.
• مسخره کردن کودک یا مجبور کردن او برای مقابله با ترس فقط باعث بدتر شدن اوضاع می‌شود.
• با جدی گرفتن ترس کودک و تشویق او به صحبت در مورد احساسات خود می‌توانید به او کمک کنید.